Alfred Bester / Yıkım'a Giden Adam

Alfred Bester uzun süre gözden ırak dergilerde yazdıktan, çizgi romanlara kaynak sağladıktan sonra edebiyata bilimkurgu ile atılmış bir insan olarak, zamanının yenilikçi yazarlarından biri olduğunu söylemek hiç şüphesiz zor değil. Daha önce senaryo sağladığı çizgi romanlar ise Kızıl Maske ve Mandrake. Roman 1952'nin Ocak ayında Galaxy Science Fiction dergisinde ardı ardına yayınlandıktan sonra romanlaştırılmıştır. Bester'ın asıl aklındaki isim kitabın orijinal ismi olan The Demolished Man" değilmiş ve "Demolition" (Yıkım) imiş. Türkçe baskılarda daha önce "24. Yüzyılda Cinayet" ve "Anarşist" olarak isimlendirilmiş.

Üstadın bu romanı 1952 yılında yani benim babam daha doğmamışken yazdığını düşünüyorum da gerçekten çok büyük yenilikçiymiş. Çünkü kitabın içinde yaptığı biçimsel denemeleri şu an kimse yapacak cesarete sahip değil sanki.

Roman bir cinai hareket çevresinde dönüyor. 24'üncü yüzyılın en zengin iki adamından biri olan Ben Reich bir cinayet işlemeye karar veriyor ve planlarını kuruyor ama bu zor bir plan. Çünkü ESPER adı verilen düşünce okuyucular suçlu potansiyeli taşıyan insanların düşüncelerini okuyor ve olayı engelliyorlar. Bu yüzden de 21. yüzyıldan beri cinayet yok. Konu tanıdık gelebilir zira bir Azınlık Raporu'nu çoğu kişi izlemiştir. Azınlık Raporu her ne kadar bir Philip K. Dick hikayesinden uyarlanma olsa da, Philip K. Dick'in ilhâm kaynağı da Yıkım'a Giden Adam'dır şüphesiz.

Kitabın deneysel ve yenilikçi olduğunu söylemiştik. Neler ortaya koyuyor meselâ derseniz, Esperler kendi aralarındaki telepatik muhabbetlerinde birden birbirlerine sırıtan bir at suratı resmi yolluyorlar! Beyinlerini msn gibi kullanılıyorlar anlayacağınız. Bu bazen üzgün bir bebek resmine dönüşüyor. Tüm o kriminal hikayenin yanı sıra ayrı ve keskin bir mizahı var. Ayrıca kendi kendilerine gönderilerini bir paterne oturtuyorlar ve eğleniyorlar adeta. Kitabı açıyorsunuz, bir sayfada gelişi güzel gibi görünen düşünce örgüleri görüyorsunuz. Sayfa X şeklinde düşünce ağıyla sarmalanmış meselâ. Ya da üçgenlerle. Ufak bilmeceler gibi, çözmesi elbette kolay ama dikkatinizi vermenizi sağlıyor. Bunun yanında @tkins, Wyg& diye isimler görüyoruz. Chat kültürünün bu yönde gelişeceğini o zamandan mı çözmüş bu adam? Gelecek tasvirinin içinde bir kullanım olduğunu söylemeye gerek bile yok.

Kitap boyunca Ben Reich'ın sürekli rüyasında gördüğü "yüzü olmayan adam" onu her seferinde öldürmektedir. Bunun anlamını öğrenmek isteyen Reich'ın tuttuğu ESPER onu bir başka büyük şirketin sahibi D'Courtney'e yönlendirir. Reich onunla birleşmek ister fakat gelen mesajı olumsuz olarak okur ve suç eylemini zekice planlamaya başlar."Düşmanlarını seç, kazayla edinme" mottosuyla hareket eden Reich hemen icraatin içine atılır. Bu ölçüde cinayetini planlamak, Esperleri atlatmak, arkasında kanıt bırakmamak zorundadır. Macera devam ederken, öykünün psikolojik katmalarını (Freudyen?) ve ESPER polis şefi Powell'ın çift karakterli yapısını (Ahlaksız Abe - bir Abraham Lincoln parodisi olduğu düşünülebilir) keyifle okuyabilirsiniz. Bunun dışında ESPER'ler arası statü farklılıkları, para ve güç hırsı polisiye hikayenin içine yedirilen temalar.

Konu böyle, daha fazla açık etmek istemiyorum. Bunun yanı sıra tasvirler de gayet net. Absürd kontranstlarda bir dünya var. Siberpunk severim, okurum da diyenlere Bester'ın ilk Hugo Ödülüne bu kitapla ulaştığını hatırlatalım ve de kitabın 80'lerdeki siberpunk patlamasından yaklaşık 30 sene yayımlandığını belirtelim.

Unutmayın Bester'ın dediği şey şuydu: "Sonsuz evrenin içinde yeni olan, farklı olan hiçbir şey yoktur. İnsanoğlunun anlık düşünceleri içinde eşsiz görebilen her şey, Tanrı'nın Gözü'nün sonsuzluğunda çaresiz kalacaktır. Hayattaki bu tuhaf saniye, bu alışılmadık olay, ortamın, fırsatların ve karşılaşmaların bu olağanüstü rastlantıları… Bunların hepsi, galaksisi devrini iki yüz milyon yılda bir tamamlayan ve topu topu dokuz kez tamamlanmış olan güneşin bir gezegeninin üstünde tekrar tekrar oluşabilir… "

Şuradan da enfes kitap kapaklarına bakabilirsiniz.

Değerlendirme: Başyapıt